Menisküsler diz ekleminde yer alan kıkırdak benzeri yapılardır. İki kemik yüzeyi arasındaki uyumsuzlukları düzenlemek için yastık şeklinde yerleşen menisküslerin asıl görevi bir kemikten diğerine aktarılan yükün dengelenmesi ve eşit şekilde aktarılmasıdır.
50 yıl öncesine kadar menisküslerin bir görevi olmadığı düşünülerek ameliyatlarda alınması söz konusuyken günümüzde menisküsün görevlerinin daha anlaşılır olmasıyla menisküsleri korumak diz eklemi için öncelik haline gelmiştir.
Peki nedir menisküslerin görevi ?
Başta da söylediğimiz gibi asıl görevi iki kemik yüzeyinin temasını azaltarak tıpkı bir amortisör gibi gelen yükün eşit dağıtılmasını sağlamak ilk görevidir. Bununla beraber yüksek şiddetli hareketlerde şok absorbsiyonu yaparak diz ekleminin biomekaniğini korumak ve dizin hareketlerinde yumuşak dokuların sıkışmasını önlemek, kıkırdak dokunun beslenmesinde yardımcı olmak ve diz ekleminin stabilizasyonunu sağlamakta da menisküsler görev alır.
Her dizde iç ve dış menisküs olmak üzere iki adet menisküs bulunur. İç menisküs dış menisküse göre daha az hareketlidir. Bu yüzden yaralanmaların çoğu iç menisküsde gerçekleşir. İç menisküs tüm yüklerin %30 unu, dış menisküs ise %70 ini alarak iletir. Dizin hareketleri esnasında bu oran ufak değişiklikler gösterir. Menisektomi ameliyatları menisküslerin tamamının yada bir kısmının alınması ile gerçekleşir. Total menisektomi ameliyatı sonrası dize binen yük %235 artarken parsiyel menisektomi ameliyatlarında %65 oranında ekleme binen yük artar. Bu durum ilerleyen zamanlarda osteoartrit gelişmesine zemin hazırlamaktadır.
Menisküslerin genç yaşlarda yırtılması için bir travma gereklidir. Trafik kazası, düşme gibi yada kayak, futbol, basketbol gibi sporlarda ayağın sabit kalmasıyla dizin hareketi menisküsün yırtılmasına neden olabilir. Yaşın ilerlemesi ile menisküslerin esnekliği ve dayanıklılığı azalır ve dejenererasyonlar olabilir. Dejenere olmuş menisküs çok daha kolay yırtılır. Takılma, çömelme gibi bir harekette yırtık oluşabilme ihtimali yüksektir.
Peki her menisküs yırtığı ağrı yapar mı yada ameliyat gerekli midir?
Menisküslerin beslenmesi yaşla birlikte azalır. Bebeklikte menisküsün her alanında beslenme tamken yük alması ve yaşın ilerlemesiyle menisküs orta alanlarının beslenmesi azalır.
Burada da görüldüğü gibi menisküsün dış kısımlarının beslenmesi iyiyken içeriye doğru azalmaktadır. Menisküsün ortasındaki bir yırtık ameliyatsız iyileşmez.
Yaralanmanın nasıl olduğu , semptom verip vermemesi, yırtığın boyutu ve nerede olduğu ameliyat kararında önemlidir.
Ekleme açılmayan ufak yırtıklar ve menisküsün stabilizasyonunu bozmayan yırtıkların ameliyatına gerek yoktur. Bu yırtıklar genellikle semptom vermez, ağrı oluşturmazlar.
Ancak dizde şişlik, ağrı, takılma yada boşalma hissi gibi şikayetler varsa, kişinin hikayesi ve değerlendirmede yapılan klinik testlerin sonucu ile MR sonuçları değerlendirilerek ameliyat kararı alınabilir.
Cerrahi sonrası vakit kaybetmeden fizyoterapiye başlanması hastanın diz eklem hareketlenin tam yapabilir olması için şarttır.
Cerrahi sonrası ve cerrahinin olmadığı durumlarda ortak olan sonuç bacağın ön kısmında bulunan Quadriceps kasının zayıflığıdır. Fizyoterapi de başta quadriceps kası olmak üzere tüm diz çevresi kaslarının kuvvetini arttırmak, diz stabilizasyonunu geliştirmek, denge çalışmaları yapmak oldukça önemlidir. Beraberinde gövde stabilizasyonu için gerekli olan kasların çalışılması tedavinin önemli bir parçasıdır.
Yaralanma olmadan önce korumanın birincil önceliğimiz olmasını istediğimiz için düzenli egzersiz yapmaya, egzersiz öncesi ısınma sonrası soğumaya vakit ayırmaya özen gösterin.
Sağlık en kıymetli hazinedir.
Sağlıkla kalın..